Сочинение на татарском языке. Тема: Алтын коз (Осень).

Инша.

Алтын көз.

Быел туган ягыма көз бик иртә килде. Инде августта ук ул үзенең җилләре-яңгырлары, салкыннары белән зур-зур адымнар атлап, көз килеп тә җитте.

Мин авылымдагы көз турында язасым килә. Шәһәрдә дә алтын көз матур. Ләкин авылдагысы, тагын да матуррак.

Һәр ялдагыча-без авылда. Яктырып кояш елмайды да, “Әбиләр чуагы” икәнен белдереп, битне пәрәвез җепләре иркәләде. Бакча эшләрен тиз генә төгәлләп, урманга юл тотам. Зәңгәр күктә зур ак пароходлар кебек болытлар, узыша-узыша каядыр чабалар. Әкрен генә тирән тынлыкны тыңлап, урман түренә үтәм. Җиргә түшәлгән йомшак алтын яфраклар, әйтерсең, төрек келәмнәрен хәтерләтә. Ә агачлар!? Берсен-берсе уздыра-уздыра җәйге киемнәрен көзгегә алмаштырганнар. Һәрберсе күз явын алырлык. Урталыктагы миләш агачының кып-кызыл җимешләре, ялкындай яфракларына соклану мөмкин түгел. Зифа каеннар, нәзек усаклар купшы алтынсу шәл ябынып, баһадир имән агачын кунакка көтәләрдер кебек.

Ара-тирә чыпчык, карга тавышлары тирән тынлыкка җан өргәндәй була. Төз нарат агачлары гына, башларын югары күтәреп, яшеллеккә күмелеп басып торалар кебек. ”-Безгә көз куркыныч түгел”- ди алар.

Чү! Кинәт көн дә бозыла бугай. Җил битне чеметеп-чеметеп алды. Шул арада куркыныч болытлар да хасил булды. Мин тизрәк өйгә ашыктым. Кайтып җиттем дигәндә генә, болытлар каядыр юкка чыктылар. Тирән итеп һава сулыйм. Көз һавасы-нинди дымлы да, салкын да син! Көз- бик матур ел фасылы. Ләкин аның матурлыгын күрә белергә генә кирәк.
http://nsportal.ru/ap/library/literaturnoe-tvorchestvo/2013/10/04/insha-altyn-koz

я айзиля

Рәхәт тә соң көзге урманда
Көз­ге ур­ман­ның ма­тур­лы­гын­нан кү­ңел­гә рә­хәт.. .Ур­ман­ны би­зәп, алан­нар­да ба­лан, ми­ләш ку­ак­ла­ры бал­кып уты­ра. Күч­мә кош­лар очып кит­кән, ур­ман моң­су­ла­нып кал­ган, тын­лык­ка чум­ган.. .Яң­гыр­лар­дан соң үсеп чык­кан төр­ле-төр­ле гөм­бә­ләр, ми­не күр­мә­сә­ләр ярар иде, ди­гән­дәй, яф­рак ас­ты­на кач­кан­нар. Яңа гы­на явып үт­кән яң­гыр­дан соң там­чы­лар бө­тен җир­гә саф­лык өс­тәп, са­ран гы­на як­тырт­кан ко­яш ну­рын­да җе­мел­ди­ләр.. .Агач­лар да, төр­ле­дән-төр­ле күл­мәк­лә­рен ки­гән­нәр дә, бәй­рәм­гә әзер­лән­гән ши­кел­ле, те­зе­ле­шеп то­ра­лар. Ара­да иң ма­ту­ры – ак, төз кәү­сә­ле сап-са­ры яф­рак­лы ка­ен кы­зы. Аның янә­шә­сен­дә – ка­ра­су кыз­гылт яф­рак­лы го­рур имән еге­те. Ту­лы­шып пеш­кән кып -кы­зыл тәл­гәш­ле ми­ләш, ба­лан ку­ак­ла­ры ку­нак кыз­ла­рын хә­тер­лә­тә­ләр.. .Ямь-яшел на­рат­лар­га, чыр­шы­лар­га гы­на көз ка­гыл­ма­ган. Алар бер­ни бул­ма­ган­дай, та­гын да куп­шы­ла­нып, гамь­сез ге­нә уты­ра­лар.. .Рә­хәт тә ин­де көз­ге ур­ман­да.. .

Алтын коз. Көз дигәч тә башка әллә-нинди, тосле-тосле уйлар килә.Инде бөтенесе яфракларны җыеп бетергәч кознең бөтен матурлагы калмаган шикелле, ләкин барыбер ниндидер көзге хисләр кала. Ә яфраклар төрле төсле булганда шундый матур. Бөтен авыл төсле булып кала. Бер олы рэссам узенең бөтен ачык төсләрен алып, әз генә дөньяны бизәп чыккан шикелле була.